CD MBO

Vz,

Het is verontrustend slecht gesteld met de basisvaardigheden in het mbo. De conclusies van de Inspectie van het Onderwijs in de Staat van het Onderwijs logen er niet om.

Voor het eerst had de inspectie zicht op het taalniveau van mbo-studenten.
Waarom nu pas vragen wij ons af. In 2022 haalde bijna 15 procent van de mbo 2-studenten en 7 procent van de mbo 3-studenten niet het minimale niveau om normaal te kunnen functioneren in de maatschappij. In één jaar tijd hebben 6000 mbo’ers hun diploma behaald met een onvoldoende voor het centraal examen Nederlands.

6000 studenten sturen we dus de arbeidsmarkt op, terwijl ze de taal onvoldoende beheersen om een bijsluiter te kunnen lezen. 6000 mensen die als sociaal gehandicapt door het leven zullen gaan, 6000 studenten die we opsluiten in de onderklasse, zonder de mogelijkheid op verheffing, op emancipatie, voor zichzelf, voor hun kinderen en misschien zelfs voor hun kleinkinderen. Want verheffing en emancipatie, voorzitter, beginnen met lezen en schrijven, met begrip en inzicht in je eigen situatie, met begrip en inzicht in de wereld waarin je leeft.
De inspectie heeft de gigantische uitval in het mbo nog buiten beschouwing gelaten.
Op mbo-2 valt maar liefst 40 procent van de studenten vroegtijdig uit. Wij weten dus niet wat hun leesniveau is, maar we kunnen met enige zekerheid stellen dat de groep semi-analfabeten veel en veel groter is.
Graag een reflectie van de minister waarin hij ingaat op deze vragen: hoe komt het dat we er honderden jaren in geslaagd zijn om alle kinderen te leren lezen, schrijven en rekenen en ineens, in de 21e eeuw niet meer. Ineens stopte dat. De minister kan vast putten uit tal van gewichtige onderzoeken, maar laat hij nou eens simpel uitleggen aan de mensen in het land waarom ons dure onderwijs van 49 miljard euro per jaar, bij elkaar gebracht door alle ouders in het land, het bestaat om 25% van de kinderen ongeletterd de wereld in te sturen.

Vz, de MBO-raad wijst, niet onterecht, naar de instromers afkomstig uit het vmbo. Op het vmbo-kader haalt ruim een derde van de leerlingen niet het niveau voor leesvaardigheid, maar wij sturen deze kinderen wel naar het mbo. Dat kan toch niet, voorzitter.
Ik denk dan ook terug aan mijn motie die ik tijdens de begrotingsbehandeling van vorig jaar indiende. Juist deze motie zou ervoor zorgen dat eerstejaarsstudenten in het MBO direct bij de intakeprocedure gescreend zouden worden op leesvaardigheid en waar nodig een inhaalprogramma aan te bieden om te voorkomen dat er nog een cohort uitstroomt als functioneel analfabeet. Onbegrijpelijk dat de coalitie tegen deze motie heeft gestemd, kennelijk op voordracht van de Minister. Waarom heeft de Minister dat gedaan? Er zijn MBO-instellingen, ondermeer in het oosten van het land, die dit al in praktijk brengen. Dus waarom deze maatregel niet generiek invoeren?
Nu zitten we hier weer onze verontwaardiging en zorgen uit te spreken over de leerprestaties, maar we hadden dit vorig jaar al kunnen aanpakken door die simpele maatregel in te voeren. Juist dan pakken wij aan de voorkant het probleem voor het mbo aan.

De minister stelt in zijn brief van 3 juli jl. dat het zicht op de beheersing van de basisvaardigheden nog steeds beperkt is. Hoe kan het zijn dat wij daar nog steeds onvoldoende zicht op hebben en wat gaat de minister concreet ondernemen om dit op te lossen? Graag een reactie van de minister.

Vz, in studiejaar 2021-2022 stopten ruim 30.000 jongeren, bijna allemaal mbo’ers, zonder een startkwalificatie te halen. Dat zijn er ruim 5.000 meer dan het jaar ervoor en het hoogste aantal in tien jaar. Dat zijn schrikbarende cijfers en de minister wil dit cijfer in 2026 beneden de 18.000 krijgen.
Wij hebben een aantal vragen over het aanvalsplan van de minister.
Is er voldoende capaciteit voor het toegankelijk maken van de hulpverlening voor jongeren met persoonlijke problemen? Veel van de beschreven problemen waar jongeren mee te kampen hebben zoals financiële en psychische problemen, vallen immers buiten het domein van de school.

Dan iets over wat lijkt op een oproep van de MBO-raad om de Middenschool weer eens nieuw leven in te blazen. Want dat bedoelt de MBO-raad toch als hij aangeeft het storend te vinden dat jongeren al op hun 13e of 14e een studierichting moeten kiezen.
Wat vindt de Minister van dit onhandige voorstel om een enorme stelselwijziging in te voeren. Waarom doet de MBO-raad zoiets? Wat gaat de Minister hiermee doen? Moeten we ons zorgen maken over dit vergaande voorstel? Zoniet, waarom zaait de MBO-raad dan onrust met dit onrijpe voorstel?

Wat ons betreft is het zo dat wij onvoldoende aandacht besteden aan de praktische competenties van leerlingen die richting het vmbo en uiteindelijk naar het mbo gaan.
Ik verwijs nog even naar de Kamerbreed aangenomen motie die ik samen met mijn toenmalige VVD-collegawoordvoerder Paul heb ingediend om te onderzoeken hoe praktische vaardigheden en competenties kunnen worden geïmplementeerd in de eindtoets in het basisonderwijs. Hoe staat het met de uitvoering van deze motie? Het is voor ons een belangrijke eerste stap richting het aanzien en de waardering van het beroepsonderwijs