Skip to main content

Debat over het eerste deelrapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid inzake de Coronacrisis

Ik vroeg me tijdens de voorbereiding voor dit debat, over het eerste deel van het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over de coronacrisis af, wie het kabinet zou afvaardigen.

De man die over het verpatsen van onze volledige voorraad beschermingsmiddelen, een paar dagen voor het uitbreken van de crisis, zei dat die spullen niet van hem waren, en daarmee als minister-president onze veiligheid belachelijk maakte?

Of de vrouw die in haar vorige baan, als voorzitter van de belangenvereniging van de verpleeghuizen (ActiZ), tijdens de crisis stelde dat beschermingsmiddelen geen bijdrage aan de veiligheid van haar medewerkers leverde?

Of de man die in zijn vorige baan, als beddenplanner (LCPS) tijdens de crisis, heel terecht stelde dat corona een extra ziekte is en dat dat betekent dat er extra ziekenhuiscapaciteit nodig is, maar sinds hij minister is, dat niet meer vindt (OVV: Verborgen Doden, p.55).

Of de man die door de OVV getypeerd wordt als ‘the-man-on-the-moon’, omdat hij keer op keer vergaande beloftes deed die hij helemaal niet waar kon maken, en hij dat ook wist? Jammer dat ik hem nu niet kan vragen wat hem bezielde om een miljoenenpubliek voor te liegen (GGD, Bron- en contactonderziek, coronamelderapp, p.128,129).

Maar goed, die andere drie zijn er wel. Het is heel treurig dat dit soort mensen deze banen hebben en kennelijk houden zonder dat ze de onherstelbare schade die ze aan de gezondheid van veel mensen hebben aangericht erkennen, laat staan hun excuses hebben aangeboden. Vandaag gaan we weer een poging doen.

Ik weet dat veel mensen een gruwelijke hekel hebben aan mondkapjes. Maar dit debat gaat daar niet over. Dit debat gaat over het gebrek aan beschermingsmiddelen in de beginfase van de crisis en hoe daarmee omgegaan is.

Tijdens de eerste coronagolf zijn 13 zorgverleners overleden. Veel mensen kampen nog altijd met langdurige coronaklachten. Sommigen werden arbeidsongeschikt of kunnen hun opleiding niet afmaken.


[Karakterschets en schaarste]

De feiten in het snoeiharde OVV-rapport liegen er niet om. Ze geven een ontluisterend beeld van een land dat het op de vooravond van de crisis toeliet dat de volledige voorraad beschermingsmiddelen werd verkocht aan China (10 feb, Volkskrant, 11 apr 2020), terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie al had gewaarschuwd voor wereldwijde tekorten (7 feb, p.206).

Een OMT dat onterecht veel te lang vasthield aan een verkeerde casusdefinitie, die ervan uitging dat corona een soort SARS was waar je heel erg ziek van werd maar dat niet zo heel besmettelijk was (p.146).

Een casusdefinitie die niet werd aangepast op de data uit China die de modelleurs van het RIVM in de eerste weken van de crisis al hadden (147,229).

Een karakterschets die zelfs niet werd aangepast toen hij notabene in eigen land werd getoetst toen op 6 maart de medewerkers van het Amphia Ziekenhuis werden getest en 10% besmet bleek te zijn, vaak met milde klachten (p.148).

Het OMT bleef heel lang doof voor alle bewijzen en signalen die uitwezen dat corona wél heel besmettelijk was, zoals het ontploffen van Corona tijdens de Carnaval in het zuiden van het land (p.207).

Veel pogingen deden vertegenwoordigers uit de langdurige zorg richting het OMT om de richtlijnen aangepast te krijgen (17 mrt, 27 mrt,14 april), zodat hun zorgmedewerkers ook beschermingsmiddelen konden krijgen, in plaats van bouwmarkten af te struinen voor spullen. (p.54,66,67,115,190,191, 196) Het was tevergeefs.

Het OMT bleef volhouden dat beschermingsmiddelen bij bewoners die geen verdenking hadden op covid-19 niet nodig was (14 april, p.66, 67). Ook het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie van 5 juni werd genegeerd (p.81). Pas op 27 augustus (!) adviseerde het OMT zorgmedewerkers preventief beschermingsmiddelen te laten gebruiken (p.81,193).

Iedereen die zich had verzet tegen die beperkte casusdefinitie, had gelijk, maar kreeg dat niet, omdat het advies inmiddels vermengd was geraakt met de schaarste. De OVV is hier snoeihard over. Ik citeer: In zijn adviezen over het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen hield het OMT al rekening met de schaarste hiervan, zonder dat het OMT expliciet maakte dat het de schaarste meewoog in het advies (p.151, 216).

Dit had nooit mogen gebeuren. Wat het erger maakt was, dat de premier de kritiek op zijn beleid telkenmale had gesmoord door te stellen dat hij de besluiten nam op basis van het advies van het OMT (p.140). Mijn vraag is, wist de premier dat het advies van het OMT niet louter medisch wetenschappelijk van aard was?

Het is onacceptabel dat langdurig de suggestie is gewekt dat beschermingsmiddelen tijdens de eerste coronagolf niet nodig waren in de verpleeghuizen, gehandicaptenzorg, thuiszorg en thuishulp en dat dit op medisch wetenschappelijke inzichten was gestoeld in plaats van op schaarste. Door dit bedrog raakten tallozen onnodig besmet.

In ons land waren er 1e, 2e en 3e rangs zorgverleners. De OVV trekt de pijnlijke conclusie dat de langdurige zorg lang werd achtergesteld bij de verdeling van schaarse middelen (p.201,229). Hier was en is geen grond voor. Alle zorgmedewerkers zijn gelijk. Graag erkenning en excuses dat dit onderscheid onterecht is gemaakt.


[Bezoekverbod]

Het niet erkennen van de voornaamste besmettingsroute van het inademen van elkaars adem, de zelf veroorzaakte schaarste aan beschermingsmiddelen en testkits (p.133) en het laten doorwerken van medewerkers met lichte klachten, leidde tot een ontploffing van corona.

Op 25 maart besloot de minister van VWS tot een noodgreep (OVV, p.202), hij stelde een Bezoekverbod in de verpleeghuizen in. Ouderen zaten als ratten gevangen. Twee besmettingen en de hele afdeling ging op slot. En ze kregen niet de keuze of ze dit wel of niet wilden (p.188). De ontreddering was groot. Onze alleroudsten werden afgesneden van hun geliefden, veel van hen zijn eenzaam en alleen gestorven (p.75, 140). Het kabinet hield vol tot 15 juni. Terwijl we weten dat het sein brandmeester voor de schaarste aan beschermingsmiddelen bij het LCH half april al gegeven was (Deloitte1). Maar dat moest geheim blijven (De Correspondent).

De regering schrijft in reactie op de conclusies van de OVV (p.201,207): ‘Dat een maatregel die tot doel had om kwetsbaren te beschermen tegen het virus helaas voor vele verpleeghuisbewoners gevoelens van eenzaamheid en gemis aan contact met zich meebracht’ en dat dat het kabinet diep heeft geraakt’ (Reactie regering, p.4).

Dit is mooi, maar niet het begin van excuses.


[Conclusie]

Het ergerlijke van alles is dat het kabinet niets leert van gemaakte fouten. Bij een volgende gezondheidscrisis staan we er net zo slecht voor als aan de start van de coronacrisis en wordt het land weer net zo gemakkelijk op slot gegooid. De paraatheid is niet op orde.

Beschermingsmiddelen, geneesmiddelen, essentiële apparatuur, bedden en ic-verpleegkundigen, het valt allemaal nog steeds onder de marktwerking. En daar kunnen we makkelijk van af. Maak van die onderdelen een niet-economische dienst van algemeen belang (nedab) en het probleem is opgelost. Dan kunnen we de spullen beheren en worden ze niet verpatst aan de hoogste bieder.

Dan kunnen we ons de meeste ellende van tijdens de coronacrisis, vooral die van het afschalen van reguliere ziekenhuiszorg, dat tot oversterfte leidt. Graag een toezegging.