Skip to main content

Begroting VWS (care)

‘Niemand hier aanwezig heeft de diagnose gemist van verpleeghuisarts dokter Hoekstra in Nova, dat door personele tekorten in onze verpleeghuiszorg situaties zijn ontstaan die zij inhumaan noemt.

Het voorbeeld dat zij vervolgens gaf was van een bejaarde man die 24-uurs hand-in-handzorg nodig had. Het personeel kon - met de beste bedoelingen, benadrukte dokter Hoekstra - niet in die behoefte voorzien en de man werd ‘s nachts met een Zweedse band vastgebonden op zijn bed. De retentie - de ophoping van urine in zijn blaas - werd niet opgemerkt en zo stierf deze man op een nacht in verpleeghuis Jan Bonga te Amsterdam in het begin van de 21e eeuw een marteldood.

Een marteldood. Misschien weten mijn collega’s of de staatssecretaris een beter woord te kiezen. Zo niet, dan is één van de conclusies dat in onze verpleeginrichtingen ouderen de marteldood sterven, als gevolg van personeelstekorten.

Ik heb eigenlijk maar één vraag toe te voegen aan de even eenvoudige als heldere politieke analyse van dokter Fortuijn. Hoe is het mogelijk dat zo’n grote misstand – de onmenselijke omstandigheden waarin onze ouderen hun laatste jaren doorbrengen en sterven – met een zo voor de hand liggende oplossing, namelijk het investeren in goed opgeleid personeel, die het probleem adequaat kan oplossen, niet doordringt tot een meerderheid in deze Kamer?’

Voorzitter, dit was mijn inbreng bij een spoeddebat over de slechte zorg in verpleeghuizen van 17 april 2009. Maar we brulden niet alleen, we voegden de daad óók bij het woord. In 2010 maakten we het gedoogakkoord en krikten de zorgbudgetten voor de instellingen met een investering van 820 miljoen euro op naar kostprijsniveau, 200 miljoen ervan werd ingezet voor bijscholing, de inspectie kreeg er de helft meer budget bij.
Maar er werd meer geregeld. Een beginselenwet die bewoners van instellingen rechten gaf, onaangekondigde inspectiebezoeken, mystery guests, een fusietoets, een bestuurderstoets, een echt experiment in de praktijk vóór en dóór zorginstellingen zelf om overbodige regels uit te bannen, een overheadnorm waarbij de opbrengst terugvloeide naar de werkvloer, enzovoorts.

En NU, 7 jaar later zijn we weer terug bij af, is zorg gebombardeerd tot hét verkiezingsthema en staan wij – de Commissie van de Kijvende Wijven, zoals we worden genoemd – elkaar weer te bestrijden. En ik snap de crix de couer van het pamflet van Hugo Borst Karin Gaemers dan ook goed, we moeten niet zo politiseren.
Maar tegelijkertijd kan ik ook niet anders. We zijn zo verschrikkelijk genept de afgelopen jaren. De zorg werd afgebroken en de staatssecretaris deed alsof het er allemaal zelfs beter op werd. In reactie op het pamflet dreigde hij: ‘Onze ouderenzorg is goed. Besef dat wel’.

Het was af en toe gékmakend. Ik schreef het dan ook van me af in mijn boek VERZILVEREN. Het boek was eerst slechts een verzameldocument waarin ik alle bewijzen verzamelde tegen al die mantra’s, als die smoezen die het kabinet verzon om de megabezuinigingen op de ouderenzorg goed te praten, ze zeiden:
‘Ouderen willen zélf langer thuis wonen; Er zijn zat huizen die met een beperkt budget wél goede zorg leveren; De kwaliteit is nog niet óveral op orde; De AWBZ kostte ooit 275 miljoen euro en nu 28 miljard euro; De AWBZ is verouderd; Niemand komt op straat te staan; Oudere echtparen worden niet gescheiden; Van systemen naar mensen; De verzorgingshuizen worden niet gesloten’, enzovoorts, enzovoorts.
Inmiddels weten we heel veel beter.

De 31 mantra’s in mijn boek geven een ontluisterend beeld van hoe we genept zijn, maar de staatssecretaris was geen solist, hij werd geholpen. Door de coalitie, door de ‘bevriende oppositie’ en door Brussel. Alhoewel geholpen, Brussel was de aanstichter en wij moesten volgen, maar de PVV deed dat niet en weldra lagen we op de stoep van het Catshuis. Drie dagen erna werd lachend het Kunduzakkoord gesloten. De sloop van de ouderenzorg werd ingezet: sluiting verzorgingshuizen, vermaledijde Agemagelden weg.
Een jaar na het uitkomen van mijn boek kijk ik terug op een boek dat zeer goed werd ontvangen en waarvan journalisten zelfs openlijk schreven dat ik er te weinig credits voor kreeg. Veel dank daarvoor. Maar ook heb ik kritiek op mezelf. Ik ben te lief geweest. Hoezo 31 mantra’s ontrafeld? Het waren leugens, het was klinklaar bedrog. En ik had 559 rapporten onderzoeken en artikelen verzameld en netjes gegroepeerd om dat te bewijzen.
En dus kan ik niet anders. Het spijt me meneer Borst en mevrouw Gaemers, ik kan niet ander dan politiseren. Het zijn leugenaars en hypocrieten. Het is hún schuld en het wordt tijd dat we het zeggen. Dat ik het zeg. Einde aan braafheid. Einde aan netheid.
Het zijn hypocrieten. We zijn genept. En het roer moet om. Praatjes vullen geen gaatjes. Nu beloftes doen, nu moord-en-brand schreeuwen is stráks boter bij de vis. Nu eisen dat plascontracten van de baan zijn, is nu regelen dat ouderen gewoon naar het toilet geholpen worden meneer Potters.

Er is meer waar ik heel boos over ben en waar ik niet meer lief over wil zijn. Ik wil geen steeds terugkerende reeksen Kamervragen meer hoeven stellen omdat zaken bewust troebel gehouden worden. Ook hier een einde aan netheid en braafheid.
We zijn jarenlang genept over oplopende zorgkosten. Er is gegoocheld met cijfers, totdat niemand meer wist hoe het zat. Steeds andere cijfers, steeds andere antwoorden. En bijna iedereen keek met opgetrokken wenkbrauwen naar deze goochelkunsten.
‘Wonderlijk’ schreef de staatssecretaris eens in antwoord op een tabel van ons die we notabene samengesteld hadden uit zijn informatie. Maar wonderlijk is een understatement. Hoe kan een staatssecretaris ermee wegkomen dat zijn cijfers veranderlijker zijn dan het weer? Ik geef vijf (vijf!) voorbeelden.

De eerste. O wat stak Nederland toch slecht af qua hoogte van de zorgkosten bij onze buurlanden volgens de OECD, het Europese CPB, dat moest toch beter kunnen? Hop, de bijl erin. Maar wat bleek, Nederland hield zijn tabellen zo goed bij, veel beter dan de rest. Dus die Hollandse administratieve ijverigheid zorgde voor een ware hetze tegen de zorgkosten. De zorg verloor die hetze. De bijl hakte door.
De tweede. Voor de majeure bezuinigingen werd er tijdens de vorige verkiezingsperiode vooral naar de care gewezen. De voorspellers van het CPB schetsten donkere wolken voor de toekomst, want in 2040 zouden we de helft (de helft!) van ons inkomen aan zorg kwijt zijn. Iedereen praatte het in verkiezingstijd na. De hetze werd verder aangewakkerd.


Maar het CPB was niet helemaal netjes geweest. Deed alsof het bbp veel minder zou groeien dan nu alweer het geval is en had alle maatregelen die Klink, Bussemaker, Schippers en Veldhuizen al hadden genomen, maar even buiten beschouwing gelaten, waardoor er met een veel te grote groei gerekend was. Het CPB trok dit doemscenario dan ook in en dan zou je verwachten, dat de hetze stopt en ingezet beleid dan bijgesteld wordt, maar nee.
De derde. Als het gaat om de voorspellingen voor de AWBZ, werd er tot en met de begroting van 2014 stijf doorgerekend met een AWBZ die zo’n 2 miljard per jaar groeide. Vandaag de dag krijgen we allerlei tabelletjes tijdens de beantwoording in de schriftelijke vragenronde die dan ineens niet meer uitgaan van 33 miljard voor de AWBZ in 2017 maar van 30 miljard euro. Ja, je moet toch wat als je de weg naar 3,2 miljard aan bezuinigingen op de ouderenzorg recht wilt kunnen poetsen. Maar het was dus geen 3,2 miljard, het was 6,2 miljard en voor 2018 is het zelfs 8,2 miljard in plaats van 3,2 miljard. En dat is heel veel meer.
Maar aan die waarheid heeft deze Kamer helemaal niks, iedereen was erbij, iedereen stond erbij. Bij het Kunduzakkoord. Bij Bruggen Slaan. Bij het Zorgakkoord. Bij het Herfstakkoord.
De vierde. Iedereen was trouwens ook bij de groeiruimte van de AWBZ. Die was volgens de NZa in 2012 nog 595 miljoen euro, inmiddels is die 50 miljoen euro. 28 miljard euro plus 595 miljoen euro per jaar erbij is het duizelingwekkende bedrag van 45 miljard euro in 2040. Maar 28 miljard euro plus 50 miljoen euro per jaar erbij is nog geen 30 miljard in 2040.
Slim hoor, om zo cosmetisch administratief van je oplopende zorgkosten af te komen. En dan kun je elk jaar reclame maken met dan je EXTRA geld vrijmaakt! Ziet niemand dit of wil niemand dit zien?
De vijfde. De nieuwe ‘Algemene Rekenregel’ die werd omarmd door de Algemene Rekenkamer, het CBP en de ministeries van VWS en Financiën en waardoor al onze alternatieven voor het regeringsbeleid kunnen rekenen op een invoeringsboete van 12% van de opbrengst, waar het ministerie met alle systeemwijzigingen die de afgelopen jaren werden doorgevoerd rekende met een opbrengst van 5%. Aanpassen die handel, zou je denken, maar nee hoor de tabellen in de begroting die we vandaag bespreken zijn niet aangepast. En de motie die ik indiende om dat wel te doen, om wel één lijn te trekken werd door jullie verworpen, want PVV.

Helaas. Voor de zorg. Voor al die ouderen die de pisang waren.
Verbijstering heeft zich inmiddels van mij meester gemaakt.
Hoe kun je hier nu als partij in mee gaan?
Wat denk je dan, als je van de VVD, het CDA, de PvdA, Groenlinks, ChristenUnie, D66 en SGP bent?
Wat denk je dan, als je drie dagen na de Catshuisbreuk het sluiten van de verzorgingshuizen mogelijk maakt? Denk je dan aan de harde pegels? Denk je dan aan ouderen in een aanleunwoning, die straks nergens meer tegen aan leunt? Denk je dan aan al die hoogbejaarden? Sta je daarom breeduit in de camera’s te lachen?
Wat gaat er door je heen, als je besluit de huishoudelijke hulp te halveren en de dagbesteding voor dementerenden voor 90% te schrappen? Denk je als PvdA-er dan écht ‘de VVD wilde eigenlijk de hele huishoudelijke hulp afschaffen dus dat is winst’? Of denk je aan die oudere die thuis zit te vervuilen, slecht eet en zijn enige sociale momentje van de week kwijt is?
Of denk je dan aan die vrouw, die moet worden opgenomen in het ziekenhuis, omdat ze totaal uitgeput is. Omdat haar demente man zoveel zorg en aandacht vraagt, maar de dagbesteding er niet meer is?
Wat denk je dan als pionnetjes van de hoge heren des lands burelen, als je vergeten bent dat je zelf vertegenwoordiger van Het Hoogste Ambt bent?
Dan denk je: zo dat hebben we mooi gefikst, maar er ontbrak nog iets!


Goed of niet goed maakt niet uit, de PVV-invloeden moesten óók nog even minutieus uit het zorgbeleid gevlooid worden. En dat de PvdA de PVV-moties en amendementen categoraal naar de prullenbak verwijst en dat ze voordat die geleegd wordt ze er weer uit halen en hun eigen naam eronder zetten, ‘ach een kniesoor die erop let?’ Alles beter dan die verschrikkelijke PVV!
Te beginnen met de PVV-beginselenwet voor bewoners van zorginstellingen. Zodat ze het recht krijgen op een dagelijkse douchebeurt, naar buiten mogen en een natuurlijke toiletgang krijgen? ‘Nergens voor nodig, het zorgplan gaat het allemaal regelen, daar gaat de zorg voor die bewoners stukken beter van worden’, waren de smoezen. Maar nu weten we beter.
Met het zorgleefplan regelen instellingen een plascontract, met bewonersrechten mág een bewoner 36 keer per dag naar de WC. Want dát is de crux. Als het gaat om een waardig en trots leven, dan beslist de verpleeghuisbewoner zelf en krijgt geen plascontract en wordt ook niet gedwongen incontinent gemaakt.


Hetzelfde geld voor het ‘Bij ons wordt alleen op zondag gedoucht’, wat via het zorgleefplan in sommige huizen afgedwongen wordt. Of het generiek wassen van alle bewoners met geïmpregneerde washandjes. Met bewonersrechten gaat niet de instelling daarover maar de bewoner, in waardigheid en trots. Maar de bewonersrechten werden doelbewust en actief door D66 en PvdA uit de Wlz gesloopt, want PVV.
Of het Experiment met de Regelarme Instellingen? Heel sneaky, worden er steeds maar weer nieuwe moties ingediend voor het inventariseren van regels die geschrapt kunnen worden. De staatssecretaris had immers allerlei smoesjes verzonnen, naar aanleiding van een aangenomen motie door iedereen ondertekend, om de ERAI-uitkomsten landelijk uit te rollen. Dat wordt al gedaan zo liet hij iedereen geloven.
En iedereen weet toch dat dat niet waar is? Ze werden juist tegengesteld op wetstekstniveau vastgelegd. En iedereen weet toch, dat de 680 regels die al werden aangemeld, en die zowel mijn collega Karen Gerbrands tijdens mijn zwangerschapsverlof als ik erna nog fysiek mee het debat in brachten, in twee dikke ordners, gewoon op de plank bij VWS liggen te verstoffen?
En dan waren er nog de Agemagelden en het extra scholingsbudget. Volgens de staatssecretaris nog intact, maar iedereen hier weet dat die gelden er niet meer zijn, dat de kostprijs niet meer op 100% ligt, maar wie weet waar nu. En nu is er de roep om extra personeel en scholing want de verpleeghuisbewoners is een steeds zwaardere patiënt.
Er is een naam voor hen die zich beter en eerlijker voordoen dan hij of zij is. Toen was het 2012. Nu is het 2017 en deze Kamer hobbelt achter feiten aan die zij zelf heeft veroorzaakt en wordt wakker nu de verkiezingen eraan zitten te komen. Deze Kamer heeft vijf jaar zitten pitten en ik moet bekennen, dat het mij heel veel moeite kost om hier niet in woede te ontsteken.

Het was D66 in deze Kamer die met het Kunduzakkoord de verzorgingshuizen sloot en de Agemagelden stopte. Nu de schade van deze keuzes pijnlijk zichtbaar worden werd er een motie ingediend voor een actieplan personeel verpleeghuizen. Dat actieplan was er al, met de bijbehorende financiering, geschrapt door onder andere D66. Kort de begrotingsillusie, lang de spijt.
Het was het CDA in deze Kamer, die met het Kunduzakkoord de verzorgingshuizen sloot en de Agemagelden stopte. Wakker geworden uit de begrotingsdroom wordt nu het huidige kabinetsbeleid verantwoordelijk gehouden voor de afbouw van zorg in verzorgingshuizen en ziet het CDA ineens dat deze huizen geheel of gedeeltelijk leeg komen te staan en dat dit grote financiële gevolgen heeft voor die verzorgingshuizen en dat die verzorgingshuizen hun deuren moeten sluiten. Een berg boter was nooit groter, op het hoofd van het CDA.


Het was de ChristenUnie in deze Kamer, dat niet kon wachten om het Kunduzakkoord te steunen, om een streep te zetten door de Agemagelden om de verzorgingshuizen te sluiten. Nu vraagt diezelfde ChristenUnie om extra personeel en extra geld voor mantelzorgers en het openhouden van de verzorgingshuizen. Berouw komt altijd na de zonde
De Partij van de Arbeid in deze Kamer, kon niet wachten om de o zo nodige rechten voor bewoners van verpleeghuizen, welke haar eigen staatssecretaris omarmde als hét belangrijkste speerpunt om de kwaliteit van de verpleeghuizen aan te pakken, uit de wet te slopen. Die rechten, die ervoor hadden kunnen zorgen dat ‘plascontracten’ onmogelijk zouden worden. ‘Laat dit niet waar zijn?’, twitterde mevrouw Volp. Het is waar, dankzij u.
En tot slot. De VVD in deze Kamer. Verantwoordelijk voor de kaalslag in de ouderenzorg en vier jaar lang doof en blind voor alle misstanden, ergo ze wilden méér bezuinigingen. Vier jaar lang hebben ze geen enkel initiatief gesteund om ook maar een klein beetje verschil te maken voor al die mensen die goede zorg door het beleid van deze VVD moesten ontberen.
We hebben zelfs een VVD-premier, die al die ellende afdeed met ‘grote onzin’ en ‘stemmingmakerij’! Maar wat een draaibrij. Nu de verkiezingen voor de deur staan, gaat deze VVD in campagnemodus, vooraan staan om schande te spreken van het eigen, geprezen beleid. Volop met loze beloften. Is er nog iemand te vinden die dit gelooft?

Wat is de staat van ons land als het gaat om de ouderenzorg? Wat bracht premier Rutte ons? In het Nederland van premier Rutte zijn onze verzorgingshuizen gesloten en lopen mannen en vrouwen van 70, 80, 90 jaar oud, verward en soms zelfs naakt over straat, omdat er zoveel hulp is wegbezuinigd.

In het Nederland van premier Rutte verpieteren, vereenzamen en vervuilen hoogbejaarde weduwes en weduwnaars omdat zij door de torenhoge eigen bijdrages tot wel 100% die dit kabinet mogelijk maakte, afzien van hulp in de huishouding.

In het Nederland van premier Rutte liggen ouderen in onze verpleeghuizen gedrogeerd te verhongeren, te verdrogen en te vereenzamen omdat er te weinig verpleegkundigen zijn. Doorligwonden, ondervoeding en mishandeling, allemaal terug te herleiden tot te kort personeel.

Dit gebeurt allemaal in het Nederland van deze premier, premier Rutte. In het Nederland van de VVD. Voorzitter, een grove schande waarvoor ik premier Rutte persoonlijk verantwoordelijk stel.

Premier Rutte heeft van onze welvarende verzorgingsstaat een immigratieland gemaakt waar gelukszoekers worden voorgetrokken. Zij krijgen alles op een presenteerblaadje aangereikt. Zij krijgen alles cadeau en onze ouderen kunnen verpieteren.

Niet in mijn Nederland. In het Nederland van premier Wilders krijgen hoogbejaarden en langdurig zieken weer perspectief omdat hun zorg niet meer langs de koude financiële meetlat van de VVD wordt gelegd.

In het Nederland van premier Wilders worden onze ouderen met respect behandeld, beschermd, serieus genomen en geëerd. Krijgen ouderen weer toegang tot een aanleunwoning en voor wanneer het slechter gaat is er gewoon weer de veilige omgeving van een verzorgingshuis.

In het Nederland van premier Wilders staan er iedere dag en iedere nacht weer volop vakkundige verpleegkundigen klaar om onze ouderen met toewijding, liefde en respect te verzorgen.

Zo ziet het Nederland van premier Wilders eruit. Een fatsoenlijk Nederland. Een beter Nederland. Een Nederland dat kiest voor zijn eigen mensen. Een Nederland dat ervoor kiest te stoppen een immigratieland te zijn omdat het kiest een land van eer en trots te zijn. Een verzorgingsstaat waar beschaving heerst.

Voorzitter, premier Rutte wil de strijd om het premierschap met Wilders aangaan, maar als het gaat om de ouderenzorg, dan is hij kansloos.

Ik blijf hoop houden. Hoop op een beter Nederland. Op een mooier Nederland. Op een rechtvaardiger Nederland. En ik hoop dat al die partijen nu menen wat ze zeggen. Het rad dat al die mensen voor ogen is gedraaid is dolgedraaid.
Tegen mijn collega-zorgwoordvoeders zeg ik: zorg ervoor dat al die verontwaardiging niet houdbaar is tot de verkiezingen. Laat de leiband van Brussel los en niet opnieuw om uw nek leggen. Weersta die opnieuw opdoemende nep-donderwolken over oplopende zorgkosten.
Denk daarbij aan al die hoogbejaarden. Verlies ze niet uit het oog. Zorg voor hen en zorg ervoor dat zij niet opnieuw het kind van de rekening worden, alleen maar vanwege die schandvlek van Rutte 2: zij werden niet gevreesd. Zij konden het Malieveld niet vullen. En ach, zij konden de rekening van Brussel wel betalen.

Maar tijden veranderen. Na regen komt zonneschijn en wie hoop houdt kan op een dag ook oogsten. We hadden al een Brexit, we krijgen POTUS Trump en in maart ga ik voor premier Wilders. Want zeg nou zelf, als het gaat om de ouderenzorg, dan kan dit land zoveel beter.