Debat Jaarverslag Beheer Staatsdeelnemingen 2017

Ook ik wilde beginnen met de buitenlandse activiteiten. We zien namelijk dat steeds meer staatsdeelnemingen zich naar het buitenland begeven. Zo liet de NS in het Verenigd Koninkrijk een grote tegenvaller zien van 54 miljoen, wat moest worden bijgestort aan Abellio. Een jaar eerder was dat 21 miljoen en waarschijnlijk moet er dit jaar weer worden bijgestort. Waarom lees ik daar niets over in het jaarverslag? Dat vraag ik aan de minister. En wat doet de NS eigenlijk in het Verenigd Koninkrijk en in Duitsland? Waarom grijpt deze aandeelhouder niet in? Is het in het algemeen publieke belang dat de NS zich in buitenlandse avonturen begeeft? Volgens mij niet. De NS behaalt de helft van zijn omzet in het buitenland, maar waar blijft de winst? Dat vraag ik mij af. Op een omzet van 5 miljard maakt het bedrijf 25 miljoen winst. Dat is 0,5%, terwijl het vereiste normrendement tussen 4% en 6% moet zijn. Hoe is dat mogelijk? Zit de minister soms te slapen? Want volgens mij stinkt dit zaakje, en dat terwijl de NS een monopolie heeft op zowel het hoofdspoor als op winkels en stations. Is de minister bereid de efficiëntie van de NS door bijvoorbeeld de Algemene Rekenkamer te laten onderzoeken? Want dit gaat hartstikke fout, wat mij betreft.

Dan TenneT. Een mooi bedrijf waar de minister 100%-aandeelhouder van is. TenneT wil de komende tien jaar maar liefst 28 miljard investeren in het hoogspanningsnet. Dat is mooi, zou je denken. Maar TenneT wil dat niet in Nederland doen, maar in Duitsland. 22 miljard! Wat is dit? Waarom gaan we de energietransitie in Duitsland financieren? In plaats van dat dat geld naar de Nederlandse belastingbetaler gaat, komt het straks in Duitsland terecht. Kan de minister uiteenzetten wat dit de Nederlandse belastingbetaler gaat kosten aan hogere tarieven en gederfde dividendinkomsten?

Dan is er ook nog Schiphol. Die zijn actief in Parijs, in New York en in Brisbane. Of de haven van Rotterdam, die is actief in Oman, in Brazilië, in Sumatra. Als ik het jaarverslag bekijk, dan zie ik dat al die staatsdeelnemingen meer dan 21 miljard in het buitenland hebben gestald. Wat vindt de minister van deze expansiedrift van deze staatsdeelnemingen? En waarom moet de Nederlandse belastingbetaler opkomen voor risico's die genomen worden in al die buitenlanden? Wat gaat de minister hieraan veranderen?

Voorzitter, dan de salarissen.
Dan de salarissen. Het is te bizar voor woorden dat er nog steeds zulke hoge salarissen verdiend worden in de staatsdeelnemingen. Zo kreeg de CEO van KLM maar liefst € 475.000, en daar komt een bonus bij van € 447.000. Een bonus van 100%, voorzitter, en dat terwijl de KLM een verlies draaide van € 703 miljoen.

Nog een aantal andere voorbeelden. De president-directeur van de NS krijgt 450.000; een ex-D66'er die het vroeger deed tegen een ministersalaris. De president-directeur van Schiphol krijgt 420.000. De CEO van TenneT 335.000. Zo kan ik wel even doorgaan. Het lijken wel bankiers bij die staatsdeelnemingen! Wat een gegoochel met salarissen en bonussen. Is de minister bereid om bestuurders van staatsdeelnemingen alsnog onder de normering topinkomens te laten vallen?
En dan de Postbank. De Volksbank. Het WRR-rapport heeft de discussie heropend ten aanzien van een staatsbank. Heeft Nederland niet een veilige staatsbank nodig? De PVV heeft hier eerder twee moties over ingediend, om van de SNS een volksbank te maken, een staatsbank. Wat vindt de minister van dat idee?

Dan wil ik nog kort stilstaan bij de verkoop van Eneco, want na Essent en Nuon wordt ook deze grote energiespeler verpatst. Waarom is dat nodig? De PVV is nooit voorstander geweest van de privatisering en de verkoop, en zeker niet aan het buitenland, van onze energieleveranciers. Dat maakt ons kwetsbaar en afhankelijk en komt de leveringszekerheid en de prijs niet ten goede. Waarom willen deze 53 gemeentes eigenlijk verkopen? Nu hebben ze een constant dividendinkomen en straks hebben ze een grote zak geld. Rotterdam krijgt maar liefst 1 miljard. Wat gaan ze daarmee doen, vraag ik aan deze minister. Wat is de ervaring met eerdere verkopen? Essent is verkocht aan RWE voor 7,3 miljard, Nuon aan Vattenfall voor 9,5 miljard en landelijk hebben de gemeentes en provincies inmiddels 36 miljard getoucheerd aan veranderingen op de energiemarkt. Waar is dat geld gebleven? Is het niet zinvol om eerst een evaluatie te doen naar wat de gemeentes en provincies eigenlijk hebben gedaan met dat geld? Welk deel ging naar beleggingen en welk deel naar investeringen? Waren die investeringen wel zinvol? Welk deel ging naar de gaten in de begroting? Minister Wiebes heeft het laatste woord over de verkoop. Vanwege de maatschappelijke belangen moet hij het eindoordeel geven over de privatisering en kan hij de miljardentransactie nog tegenhouden. Hoe gaat hij dat beoordelen, vraag ik aan de minister. Wat zijn de criteria? Gaat hij toestaan dat Eneco straks verkocht wordt aan een private-equity, zoals CVC of Hall, of aan Japanners of Fransen?
Als we het toch over het publieke belang hebben: heeft de minister ook het laatste woord bij de verkoop van VIVAT, waarin ten minste al vijf private-equity partijen geïnteresseerd zijn? Heeft de minister ook het laatste woord bij de verkoop van Holland Casino of de Nederlandse Loterij? Dat zijn allemaal participaties die op de rol staan om verkocht te worden. Graag een duidelijk antwoord.

Tot slot over URENCO. Hoe staat het met de verkoop van de Duitse en Britse aandelen? Waarom koopt Nederland deze niet op, zoals net al gevraagd per interruptie? De minister is al jaren aan het verkennen hoe de publieke belangen kunnen worden geborgd, maar het wordt tijd om een ei te leggen. Waarom is UCN aandeelhouder en niet gewoon direct de Nederlandse Staat? Want de meerderheid in de Kamer heeft zich via de motie-Ronnes al uitgesproken tegen de verkoop van de Nederlandse aandelen en voor een meerderheidsbelang van de Nederlandse Staat. Hoe gaat de minister deze motie uitvoeren?

Meer dan de helft van Nederland is inmiddels over de streep en vindt ook dat er nieuwe kerncentrales gebouwd moeten worden in Nederland. Zelfs 71% van de VVD'ers is voor de bouw van nieuwe kerncentrales. Waarom hoor ik de VVD daar niet over?