De staat van het Hoger Onderwijs

Vz,

We doen twee debatten en een spoed-AO in één debat vandaag: de staat van het hbo, de genade-zesjes aan studenten van het wo en de prestatieafspraken met hogescholen en universtiteiten. 

In zijn brief van 17 januari stelt de stas terecht vast dat burgers niet kunnen vertrouwen op de kwaliteit van afgestudeerden van een aantal opleidingen, omdat de kwaliteit van examinering en toetsing en dus van de diploma’s niet geborgd is. Dit blijkt uit onderzoeken van de inspectie en van de NVAO. In 2011 is dan ook NEGEN KEER overleg gevoerd met de Tweede Kamer. 

Vz, dat betekent in ieder geval dat de problemen zijn onderkend: alle politiek verantwoordelijken hebben de problemen onder ogen gezien. De stas heeft het nergens mooier willen maken dan het is, de Kamer heeft alert gereageerd op de problemen die zich keer op keer voordeden en er zijn maatregelen getroffen die de lat in het hbo structureel hoger leggen. Zo staat het in de brief van de stas van 17 januari en ik ben het daarmee eens. De stas treedt niet alleen op bij concrete misstanden – hij doet dat zonder aarzelen en hij is niet bang om diep in te grijpen - ,maar hij neemt ook maatregelen om het ho structureel te verbeteren.

De stas stelt terecht dat het HO een belangrijke bijdrage levert aan NL. 82 % van de afgestudeerden hebben na anderhalf jaar een baan op hbo-niveau en gemiddeld zoeken ze maar 2,5 maand nar een baan. Dat is mooi, vz. Daarmee laat het hbo zien dat het onmisbaar is voor het onderwijsgebouw in ons land. Voor de emancipatie en ontwikkeling van jongeren is het hbo onmisbaar, maar ook voor onze economie is het hbo van onschatbare waarde; onze economie moet concurrerend zijn en een hoogopgeleide beroepsbevolking is daarvoor essentieel.

En juist om die redenen moeten we de kwaliteit van hbo streng bewaken, vz.

De stas zoekt in het wetsvoorstel kwaliteitsborging naar aanscherpingen in de accreditatie, naar een grotere rol van de inspectie en het invoeren van risicogericht toezicht.

Vz, dat zijn efficiënte maatregelen waarmee de stas de regie van de overheid versterkt. Dat is iets wat de PVV en waarschijnlijk ook de SP aanspreekt. En ik neem aan ook andere partijen, want juist de doorgeschoten autonomie van de sector, van de bestuurders, heeft geleid tot de teloorgang van de kwaliteit waar we vandaag voor de tiende keer over spreken.

De Strategische Agenda, het Hoofdlijnenakkoord en de prestatieafspraken omvatten ook maatregelen die meer dan welkom zijn; in 2016 is 80 % van de docenten master of PhD en er komt een basiskwalificatie voor de bekwaamheden van docenten.

De onderwijsintensiteit gaat door een PVV-motie omhoog van 10 naar 12 contacturen, nog steeds beschamend weinig als je uitgaat dat een 38-urige werkweek toch niet zo heel bijzonder is in NL.

Er komt door een motie van SP en PVV een aanwijzingsbevoegdheid voor de minister aan interne toezichthouders als er sprake is van ernstige tekortkomingen.

Vz, dat zijn voorbeelden van een hernomen regie door de overheid. Die is ervoor om te waken over de juiste besteding van al dat gemeenschapsgeld en over de kwaliteit van het onderwijs.

Maar als het gaat over het accreditatiekader, het markeren van examinering als afzonderlijk en cruciaal beoordelingskader, dan ben ik er niet gerust op vz, dat het helemaal goed komt. Want juist daar, op die cruciale plek die de diploma’s weer het civiel effect moeten bezorgen dat ze ooit hadden, en die voor werkgevers in binnen- en buitenland zo belangrijk is, juist daar wordt er naar het idee van de PVV te veel overgelaten aan de sector, aan de hogescholen en de opleidingen die het vertrouwen zo ernstig hebben beschaamd. En de PVV heeft niet het gevoel dat de bestuurders in het HO door hetzelfde gevoel van urgentie zijn bevangen als deze Kamer en deze stas.

Ik verwijs naar de uitkomsten van het NVAO-onderzoek: 50 va de 445 afstudeerdossiers waren niet beoordeelbaar bij gebrek aan voldoende materiaal! Hallo zeg! Wat is dat voor chaos, vz! 105 van de 395 dossiers werden als onvoldoende gekwalificeerd. Er was sprake van alternatieve afstudeertrajecten waar studenten die zelfs het ondermaatse niveau van de 105 broddelwerkstukjes niet haalden, alsnog met een diploma naar het bedrijfsleven vertrokken. Onder zware maatschappelijke druk zijn die alternatieve routes gestopt. Gelukkig maar.

Vz, dat geeft mij niet het vertrouwen om bijvoorbeeld het veld per sector de mogelijkheden van externe validering in kaart te laten brengen, door het veld te laten nadenken over de inzet van externe peers en deskundigen. Het veld zelf te laten werken aan gezamenlijke toetsing of landelijke examens is wat de PVV betreft de kat op het spek binden. En we praten hier over een sluwe kat die onberekenbaar en onbetrouwbaar is gebleken.

De PVV-fractie heeft weinig fiducie in de plannen van de stas op dit cruciale gebied. Wij zoeken juist hier een steviger regie.

Ik wil graag dat de stas ons ervan overtuigt dat het op het vlak van de externe validering van toetsing en examens goed komt. Als het daar goed komt, dan komt de rest ook goed! Dat wil ik iedereen hier meegeven. Vergelijk de staat van het HO met de staat van het VO als het gaat om de kern: de waarde van de opleiding uitgerukt in diploma’s. Er kan van alles niet  in orde in het VO, maar de basis is op orde. En die is op orde omdat de checks en balances op orde zijn: de tucht van de landelijke examens, van de landelijke eindtermen houdt de lesgevers en de bestuurders bij de les. Dat is wat de PVV ook wil voor het hbo.

Vergis u niet, vz. Zelfs in het WO is er nu een hype aan de gang om studenten gemakkelijker te laten doorstromen door ze de mogelijkheid te geven om onvoldoendes voor kernvakken te compenseren met voldoendes voor andere vakken. Ook daar slaat de erosie toe. Dat geeft mij het signaal dat de bestuurders in het HO zich niet bewust zijn van wat er in de samenleving leeft. Ze lijken met hun rug naar die samenleving en naar de politiek toe te staan. 

Het juiste antwoord is: benoem per studierichting een aantal kernvakken, en laat die landelijk examineren. Ik overweeg nog een keer een aangepaste motie daarover in te dienen, vz.

Wat is daar moeilijk aan vz? Welke vakken zouden landelijk moeten worden getoetst bij de opleiding journalistiek? Nederlands en Engels, politicologie en geschiedenis. Vier vakken overal hetzelfde op alle opleidingen journalistiek in NL. En elke opleiidng kent daarnaast haar eigen focus, haar eigen specialiteit. Maar die kennisbasis van die 4 vakken garandeert een basiskwaliteit. Onafhankelijk vaststellen van de eindtermen, onafhankelijk examineren. Dat stopt veel perserve effecten in het hbo.