Miljoenen voor huisvesting blijven op de plank liggen

Ik vertel u geen nieuws als ik zeg dat de gemiddelde ouderdom van de schoolgebouwen 40 jaar is. Achterblijvende veiligheid, problemen met de verwarming en ventilatie, gebouwen die wel groot zijn in vierkante meters, maar niet functioneel, omdat er geen andere activiteiten kunnen plaatsvinden dan onderwijs. Eén van de vele probleem is het slechte binnenklimaat.

Op 80% van de scholen is de CO2- concentratie veel te hoog en is er sprake van een ongezonde concentratie fijnstof. De luchtkwaliteit in schoolgebouwen is aanzienlijk slechter dan in kantoren en gevangenissen(!).
Toch komt nieuwbouw van basisscholen maar moeilijk van de grond. De schoolbesturen zouden jaarlijks 1,4 miljard moeten ontvangen via het gemeentefonds, maar in 2009 verdampte er 300 miljoen en in 2010 nog eens 250 miljoen. Zoveel geld blijft op de plank liggen of het wordt door de gemeenten voor andere doelen aangewend. Het geld is tenslotte niet geoormerkt, dus als er lantarenpalen nodig zijn, dan komen die er. Zo zijn er over het land verspreid vele duizenden leerlingen die hun hele basisschoolcarrière in bedompte noodgebouwtjes doorbrengen. Met mooie straatlantaarns voor de deur; dat dan weer wel.

Dat probleem schreeuwt om een oplossing. De PvdA wilde het oplossen door scholenhuisvesting onder te brengen in een investeringsfonds. Zo'n fonds zou de ontwikkeling en de exploitatie van scholen naar zich toe trekken, vanaf de voorbereidingsfase tot en met de exploitatie, inclusief de verhuur en het onderhoud. Ook bestaande scholen zouden erin worden ondergebracht en worden terugverhuurd aan gemeenten.
Institutionele beleggers, in het bijzonder pensioenfondsen, zouden interesse hebben om te investeren in schoolgebouwen. De PvdA heeft dat indertijd door staatssecretaris Sharon Dijksma laten onderzoeken.

Als PVV-kamerlid was ik niet gecharmeerd van alweer een instelling waarin veel geld en dus macht is geconcentreerd. De bestuurlijke drukte in de corporatistische onderwijsprovincie leidt altijd weer tot ongewenste machtsconcentraties en tot afstand tussen partijen die er toe doen (in dit geval de schoolbesturen) en de bestuurders uit de kleilaag rond het onderwijs. Zo'n Investeringsfonds Scholenbouw heeft alle ingrediënten in zich om een concentratie van macht te worden, met waarschijnlijk veel ex-politici als bestuurder, zoals je die ook tegenkomt in woningcorporaties, sectorraden, kenniscentra, etc. De schaal wordt groot, omdat de gezochte samenwerking met pensioenfondsen pas gerealiseerd kan worden met een minimale pot van € 100 miljoen. In het primair onderwijs vinden we nog veel kleine besturen en die zullen naar mijn inzicht te afhankelijk worden van een dergelijk Investeringsfonds.
Ik zeg: niet doen! Maar wat dan wel?
Het ligt het meest voor de hand om de huisvestingsgelden, niet alleen voor het basisonderwijs, maar ook voor het VO, direct naar de scholen te sturen en het tussenstation van de Gemeente over te slaan. Net zoals de onderhoudsgelden voor het buitenonderhoud ook direct naar de scholen zullen gaan, als de CDA-motie uitgevoerd gaat worden die bij de Algemene Beschouwingen is aangenomen.
Vandaar dat ik de volgende motie heb ingediend:

...overwegende, dat scholen in Nederland is staat gesteld moeten worden om alle middelen die beschikbaar zijn ook daadwerkelijk in te zetten;
constaterende dat dit ten aanzien van de huisvestingsmiddelen niet voldoende gebeurt, getuige het feit dat Gemeenten jaarlijks honderden miljoenen euro's voor onderwijshuisvesting uit het Gemeentefonds onbenut laten of voor andere doelen inzetten;
verzoekt de regering om het huisvestingsbudget van scholen rechtstreeks en geoormerkt beschikbaar te stellen aan de schoolbesturen die dat willen en die de competenties hebben om die middelen adequaat te beheren, net zoals dat gebeurt met de middelen voor buitenonderhoud ..

Als u deze column leest, weet u of de motie het gehaald heeft of niet. Ik weet het aanstaande dinsdag pas, als de stemmingen voorbij zijn. Mocht zij het halen, dan komen er honderden miljoenen beschikbaar voor het onderwijs. Voor mij wordt het (alweer) een spannende politieke week.