Inbreng AO Advies van de Onderwijsraad "Herkenbaar vmbo met sterk vakmanschap"

Vz,

De PVV heeft zich altijd verzet tegen grootse en meeslepende vernieuwingen. Die worden te vaak ingegeven door ideologie en door een hang naar kostenbesparingen.
In het geval van het vmbo ligt het wat ons betreft iets anders. We onderschrijven de conclusies van de Onderwijsraad dat het vmbo dreigt te worden ondermijnd door het afnemende aantal leerlingen, een afnemende aantrekkelijkheid, onherkenbaarheid door de complexe structuur en het negatieve imago van beroepsgericht leren. Maar WAAR speelt deze problematiek zich eigenlijk af? In welke delen van het land is dit nu een echt probleem? Niet in de provincie vz, maar in de grote steden. Daar hebben vmbo’s te maken met een instroom die massieve sociale en culturele problemen met zich meeneemt. Achterstanden, gebrekkige integratie, zelfgekozen segregatie. DAT zijn de scholen die te kampen hebben met een slecht imago. En dat kan ik me maar al te goed voorstellen. We hebben het dan over problemen die uiteindelijk worden veroorzaakt door de massa-immigratie. Die problemen los je niet op door een stelselwijziging die het vmbo een jaar verlengt. Die los je op door op een heel ander niveau naar de werkelijkheid te kijken.

Want vz, er is ook nog een andere beleving van het vmbo. Kijk naar de scholen in de rest van het land, in het oosten, het noorden, het zuiden. Daar zie je vmbo-scholen die heel sterk verankerd zijn in de plaatselijke gemeenschap en die vaak van oudsher samenwerken met het plaatselijke bedrijfsleven, heel nauw zelfs. In Nijverdal bijvoorbeeld zag ik daar een prachtig voorbeeld van. Dat zijn scholen die niet lijden onder afnemende leerlingaantallen en een slecht imago. Integendeel zelfs. Hele generaties van families zijn daar opgeleid in prachtige technische vakken, in nauwe samenwerking, een warme samenwerking zelfs met het bedrijfsleven.
De vraag is nu dan ook wat een generieke uitbreiding met een extra jaar zou kunnen toevoegen. Ik begrijp oprecht niet waarom de partijen die altijd gefulmineerd hebben tegen de PVV die geen vermindering wil van onderwijstijd en het aantal lesuren, nu ineens gecharmeerd zijn van niet zomaar een paar extra lesuren, maar zelfs een generieke uitbreiding met een heel schooljaar zoeken. En daarmee alweer voorsorteren op een stelselwijziging voor het hele voortgezet onderwijs. Want als we een schooljaar toevoegen, moet het hele stelsel op de schop vz. Daar komt nog bij het enthousiasme van bijna alle partijen die Onderwijs2032 omarmd hebben, en we zitten het komende decennium met een onderwijsvernieuwing die het hele Nederlandse onderwijs op z’n grondvesten laat trillen.

We zien dan ook niets in het pleidooi van de Stichting Platforms Vmbo voor een vijfjarig vmbo. In plaats van verlenging zouden vmbo’s moeten zoeken naar verdieping van hun eigen curriculum en verbetering van de aansluiting met het mbo en HAVO. Kijk naar de good practices in het land en leer daarvan. Het eindniveau mavo mét een minimaal gemiddelde zou voldoende moeten zijn om onnodige uitval van instromers op de havo te voorkomen. Laat het vmbo vier jaar. Voor grote groepen leerlingen is dat lang genoeg. Die willen niet langer. Met een soepele overgang naar mbo-2 én mbo-3 is meer winst te behalen dan met verlenging van het vmbo.

Het voorstel van de Onderwijsraad tot vereenvoudiging van de STRUCTUUR van het huidige vmbo van vier leerwegen naar twee opleidingen is zeker geen onzinnige gedachte. Het is in feite een herstel richting de oude situatie zoals die is ingezet in Rutte 1: enerzijds de LTS en huishoudschool, anderzijds de MAVO. Dat waren vóór de door PvdA-minister Netelenbos doorgedrukte onderwijsvernieuwingen van de jaren ’90 prima schoolsoorten die decennialang van grote betekenis waren voor de emancipatie van grote groepen leerlingen.

De grote vraag is of de problemen die we constateren in het huidige vmbo moeten leiden tot een stelselwijziging. Wij zetten in op relatief kleine ingrepen die de kwaliteit en doorstroming gegarandeerd vergroten. Zet bijvoorbeeld nog meer in op de samenwerking met de ROC’s zoals dat gebeurd is met de VM2-trajecten. Stimuleer ook VM3-trajecten. Dan hoef je niet diep in te grijpen in het stelsel zoals de mbo-raad bepleit met het voorstel voor het vormen van een vbo. Bovendien geven VM2- en -3-trajecten gelegenheid om het beroepsonderwijs van vmbo en mbo verder te integreren. Dat zal gegarandeerd een positief effect hebben op soepele doorlopende leerlijnen. Niet zo spectaculair misschien als een grootse stelselwijziging. Maar wel efficiënt en wel effectief. Ik waarschuw nog maar weer een keer: gooi het onderwijs niet steeds overhoop. Maar verbeter het in kleine stapjes.